18 april 2011. Zelfhelpgroep Buitenveldert, zoals gebruikelijk in de Montessorischool aan de AJ Ernststraat 112, Amsterdam.

Pasen nadert. Dat betekent een korte (school-)vacantie: volgende week is er dan ook geen groep. Thans wel:10 deelnemers, die gezamenlijk om acht uur tot de start van de groep overgaan. De gespreksleider (A) lanceert zelf het onderwerp voor het groepsgesprek, hij zegt:
‘sinds enkele weken ben ik gestopt met roken; nu voel ik onrust – eenzelfde onrust als ik meemaakte toen ik 8 jaar geleden stopte met drank – gedachten ook uit die periode wat betreft het verdriet wat ik anderen heb aangedaan – schuldbesef – dat komt allemaal weer naar boven – het gaat niet zozeer om zelfmedelijden maar het zijn ‘gewoon’ schuldgevoelens. Is dat herkenbaar voor anderen en wat doe je eraan?’

De gespreksronde ontwikkelt zich aansluitend ongeveer als volgt:

1. misschien heeft dit alles ook te maken met ‘gewoon’ ouder worden – mijn ouders zijn vrij kort na elkaar overleden – zelf had ik net een nieuwe baan – ik heb toen die situatie totaal onderschat, met name wat betreft de ziekte van mijn vader met als gevolg een knagend schuldgevoel – ben toen, na zijn overlijden, ook gelijk de kroeg ingedoken – terwijl ik eigenlijk vind dat je juist op zo’n moment het rouwproces nuchter moet meemaken – dat lukte dus niet – nu was er weer de dood van Loek – al die dingen overvallen mij en telkens herken ik hetzelfde rare schuldgevoel – ik voel dan dat ik iets zou moeten ‘doen’, maar sta met lege handen en doe niks… voel mij erg machteloos dus…

2. ik heb nooit een warme band met mijn ouders gehad en heb dan ook geen enkele last van een schuldgevoel in die richting.

3. ik heb geen schuldgevoel – misschien komt dat wel omdat ik mijn verslaving echt ervaar als een ziekte – en daarmee blijft dat op zichzelf absoluut ook erg moeilijk te hanteren – vergelijkbaar met bijvoorbeeld schizofrenie – 35 jaar terug heb ik dat al in de gaten gekregen – in tegenstelling tot ADHD, waar ik (ook) mee werd geconfronteerd en dat is pas sinds kort als ziekte ‘benoemd’ – overigens accepteren de meeste mensen mij wel – nu heb ik geen gezin of partner – en ben blij dat ik zelf niet ook nog eens gebukt ga onder een schuldgevoel, waar je uiteindelijk helemaal niks aan hebt.

4. schuldgevoel ken ik niet – m’n oudste zoon heeft wel ‘t een en ander van mij meegemaakt en trouwens ook nog eens veel steun gegeven aan mijn dochter….

5. op ‘t moment zelf, dus tijdens het gebruik, had ik wel een schuldgevoel – maar inmiddels gaat ‘t nu heel erg goed – soms (even) niet – maar dan gaat ‘t net als bij migraine – het is na 2×2 dagen gebeurd en dan heb ik wel degelijk een schuldgevoel en weet ik wat ik moet doen en dan vind ik weer een oplossing – intussen heb ik indertijd ook gestolen bij m’n werkgever en toen heb ik mij wel schuldig gevoeld – dat blijft toch hangen – trouwens ik kan niet lang boos zijn – wel had ik daar last van bijvoorbeeld bij het snuiven met een vriendin in aanwezigheid van haar kleine dochtertje……

6. ik werk al een tijdje niet en dat geeft mij een schuldgevoel – zo had ik 10 jaar lang een uitkering – daar was ik makkelijk in – trouwens ik heb mezelf weinig kunnen ontwikkelen – en heb in mijn leven veel gemist – dat heeft ook veel met me gedaan – en veel van die mislukkingen hebben te maken met mijn verslaving – zo ontstond ook na 19 jaar de scheiding – ik kan de dingen niet goed aanpakken en laat alles maar een beetje lopen – maar ik werk er wel aan….

7. ik heb niet zoveel last van schuldgevoel – ik dronk toen mijn vader stierf – mijn moeder overleed 2 jaar terug en toen was ik nuchter, ben dat ook nog eens 2 jaar gebleven en toen is het dus goed gegaan – overigens hoort terugvallen er ‘gewoon’ bij, vind ik dan – ik experimenteer dan ook nog eens om erachter te komen wat drank met mij ‘doet’ – heb trouwens nu een goed gevoel bij de dingen die ik doe – ze zijn meestal wel saai – maar soms zijn terrasjes met een beetje humor ook zeer hanteerbaar….ik ga mij nu niet permanent schuldig zitten voelen – kan wel gewoon leven met de formule ‘vandaag niet drinken’ – bovendien is de Artis-buurt voor mij taboe…..wil me niet druk maken over mijn schuldgevoel – heb daar wel last van tegenover mijn dochter, waarmee geen contact is – ook vroeger ging die relatie niet – er moet dus nog het een en ander worden rechtgezet – ik moet daarvoor de goede plek en het goede moment vinden – en mij daar vooral niet druk over gaan lopen maken – wel contact heb ik met de Jellinek – twee maanden terug had ik een terugval – toen heeft ook de buurvrouw een extra hekje in de tuin neergezet – ik geloof dat mijn schuldgevoel eigenlijk gewoon weg-ebt…

8. voor mij heeft schuldgevoel eigenlijk de betekenis dat ik het anders had kunnen en moeten doen – en dat lijkt vaak ook een mogelijkheid – maar in de grond van de zaak is het natuurlijk onzin – ik bedoel: echte onzin – want: het is gegaan zoals het gegaan is en dat laat zich niet veranderen met terugwerkende kracht. Dus: natuurlijk heb ik in vuur en vlam gestaan als ik (weer) eens iets volstrekt verkeerds had gedaan: bijvoorbeeld gelogen, dronken achter het stuur, gestolen en betrapt, ga zo maar door: en o, wat kon ik dan een spijt hebben – aan smoezen geen gebrek. En waarvan kan ik dan nu nog spijt hebben? Ik denk dat dat erg veel te maken heeft met mijn eigen onvermogen om het perfecte misdrijf te plegen, want, laten we wel wezen: ik schaamde mij vanwege de ontdekking, vanwege de afgang. En dat alles werd alleen maar erger al naarmate mijn verslaving de overhand kreeg. Hoe erger verslaafd hoe onhandiger ik mijn delicten pleegde. En pas toen ik mijn verslaving onder de knie kreeg, viel ook de aantrekkelijkheid van die delicten in het water. Zo heeft alles met alles te maken. En zo vind ik het ook volstrekt logisch dat schuldgevoel stopt zodra de verslaving verdwenen is. Dat is dan een van de voordelen van een nuchter bestaan!

9. ik ben zelf bezig met dingen uit het (vroege) verleden te zien zoals ze gegaan zijn – zonder verbittering – soms is dat lastig – moet mijn kop erbij houden anders ga ik zo weer onderuit – ik moest eerst 50 worden om het verleden een plaats te kunnen geven: denk bijvoorbeeld aan het ouderlijk huis – had afgesproken met vader te gaan fietsen en was 10 minuten te laat – vader heeft toen een week niet met me gepraat – er waren veel geheimen – zo denk ik bij mijn vader: zou hij ‘fout’ zijn geweest in de oorlog? – het is te gemakkelijk om hem een klootzak te vinden – ‘een onmogelijke man’, zei eens iemand – en dat vond ik een prima uitdrukking – het gevolg was vele jaren te moeten ontvluchten uit die puinhoop – lukt nu pas een beetje na vele jaren spijt – nou schuld? pas de laatste jaren valt een en ander op vruchtbare grond – stel dat ik supporters op de achtergrond had…..

10. hiermee is de gespreksronde voltooid en krijgt A ter afsluiting het woord; hij zegt: ik heb hier weinig aan toe te voegen – heb wel de indruk dat mijn onrust vooral positieve kanten heeft – herken ook dat ik iets moet gaan doen: kortom, ik ga ermee aan de slag, bedankt!

Aansluitend draagt eenieder enig geld af in de groepspot en wordt de bijeenkomst gesloten. Nota bene: 2e paasdag is er geen groep!

———————————————-